Les 7: mijn persoonlijke waarden en die van een ander, hoe gaat dat samen?

Als je ouder wordt, kunnen zaken die voor jou belangrijk waren, veranderen. Je behoeften worden anders en daarmee ook je persoonlijke waarden. Waar je in je puberteit misschien heel veel behoefte had aan sociale contacten heb je in je volwassen leven misschien juist meer behoefte aan tijd voor jezelf. Je ziet dat ook wel als het gaat om waar je wilt wonen. Als mensen ouder worden, kan de behoefte ontstaan wat meer buitenaf te wonen. Of juist als je door werk veel in de stad werkt, ontstaat de behoefte aan rust en natuur als je thuis bent.

Je ziet ook dat veel mensen jong keuzes maken die de rest van hun leven sterk kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld een stel dat ervoor kiest jong te trouwen, een huis te kopen met een flinke hypotheek en kinderen te krijgen. Ze hebben allebei een fulltime baan nodig om dit alles te kunnen betalen. De man in dit verhaal gaat steeds vaker met tegenzin naar zijn werk, heeft het gevoel dat zijn huwelijk meer een zakelijke overeenkomst is en er lijkt nog weinig liefde te zijn. Hij voelt zich soms opgesloten in het gezinsleven ook al houdt hij heel veel van zijn kinderen. Om zich heen ziet hij zijn vrienden reizen en dingen doen die bij een vrij leven horen. Hij heeft het gevoel dat hij vastzit.

Hij wordt zich bewust van zijn persoonlijke waarden en dat dit een contrast is met het leven dat hij leidt. Het kan zijn dat deze man het verlangen heeft om rigoureuze beslissingen te nemen maar dat hoeft niet om toch een leven te leiden dat meer past bij zijn persoonlijke waarden. Hij kan zijn leven in kleine stappen aanpassen naar een leven dat hem meer bevrediging geeft.

Zo coach ik in mijn praktijk vaak vrouwen die een groot verlangen hebben om zich even terug te trekken in bijvoorbeeld een meditatiecentrum ergens in de rimboe. De reden hiervoor is vaak dat zij in het dagelijks leven te weinig leven volgens hun behoeften en persoonlijke waarden. Denk bijvoorbeeld aan de hele tijd maar zorgen voor anderen, weinig rust en tijd voor zichzelf hebben. Het verlangen komt dan voort uit de behoefte aan rust en tijd voor zichzelf. Een weekje weg lost dit niet op. De truc is om manieren te vinden om in hun dagelijks bestaan te leven conform hun persoonlijke waarden.

Zo leven veel mensen ook van weekend naar weekend en van vakantie naar vakantie. Dat is ook een teken dat je te weinig ingrediënten in je dagelijks leven hebt die je in de weekenden en vakanties wel hebt.

Ontwikkelingsconflicten (en nee, niet alleen de quarterlifecrisis en midlifecrisis;-)

In elk mensenleven zijn er ontwikkelingsconflicten waarbij je leven zoals je dat op dat moment leidt, nog niet meegegroeid is naar wie jij geworden bent. De kans bestaat dat jij er ook in een zit. Ah jakkes… Het klinkt heftig maar het is gewoon een teken dat je ontwikkeld bent. Er is dus een afstand ontstaan tussen waar je bent en waar je wilt zijn. Dat uit zich in negatieve gevoelens en emoties. Die hoeven niet heel heftig te zijn, het kan ook zijn dat je een mat of vlak gevoel ervaart of dat je merkt dat je passie en energie mist in je leven. Zelfs als je voor je gevoel je leven helemaal op orde hebt, kan het zijn dat je niet helemaal gelukkig bent. Dat hoeft niet te betekenen dat je je hele leven om moet gooien. Dat denken mensen soms en dat maakt dat ze vaak blijven hangen in de situatie omdat die stap veel te groot is. Weet ook dat ontwikkelingsconflicten bij het leven horen en dat jijzelf maar ook je behoeften veranderen naarmate je ontwikkelt en ouder wordt.

Conflicten in jezelf of met andere mensen door andere persoonlijke waarden

Er is nog een vorm van conflict en dat is wanneer jouw belangrijkste persoonlijke waarden anders zijn dan de persoonlijke waarden van mensen uit jouw omgeving. Dat kunnen die van je ouders zijn maar ook van je partner of vrienden. Jij bent gegroeid en daardoor zijn andere behoeften en persoonlijke waarden ontstaan. Soms wijken deze af van mensen waarmee je eerder wel op een lijn leek te liggen. Het is niet voor niets dat mensen uit elkaar groeien en dat volwassen mensen soms moeite hebben met de normen van hun ouders.

Het kan ook andersom zijn. Dat je een jarenlange vriendschap met iemand hebt en ‘ineens’ zijn er strubbelingen tussen jullie. Ik hoor dan vaak mensen zeggen: ‘Hij of zij is ineens heel erg veranderd.’ Ook dat heeft te maken met een ontwikkeling die iemand doormaakte waardoor persoonlijke waarden zijn veranderd of verschoven (dus een andere persoonlijke waarde is belangrijker geworden). Je ziet het vaak als mensen een relatie of kinderen krijgen. ‘Eerder wilde ze altijd spontaan mee stappen of lekker een weekendje weg. Nu wil ze alleen maar thuis zitten bij de kinderen. We kunnen ook niet meer makkelijk afspreken, er moet altijd iets geregeld worden.’

Nog een voorbeeld: het kan ook zijn dat je juist iets mist van vroeger. Ik zit daar nu middenin. Ik mis het échte contact vroeger dat je had met mensen. Spontaan bij elkaar langs, in plaats van de agenda’s naast elkaar leggen en constateren dat er weken overheen gaat voordat je een afspraak met elkaar kunt maken. Ik mis de verbondenheid met de natuur. Stilte. Niets doen. Ik heb de neiging om tijd in te vullen met nuttige dingen of ik ga op mijn telefoon zitten pielen (waarom?). Ik ben daar nu mee bezig. Ik voel dus dat ik dingen mis en dat heeft weer alles te maken met mijn persoonlijke waarden! Mensen zeggen vaak dat vroeger alles beter was. Dat is natuurlijk niet zo. Mensen romantiseren het verleden ook vaak. Het geeft wel een duidelijk signaal dat er in het huidige leven iets mist wat je wel heel erg belangrijk vindt! Vind (nieuwe) manieren om datzelfde gevoel waar je zo naar verlangt weer terug te krijgen!

Het kan ook zijn dat je merkt dat je helemaal niet volgens de maatschappelijke normen wilt leven. Je wilt geen vaste baan! Je wilt reizen en jezelf en de wereld ontdekken! Je helemaal afzetten wil je ook niet. Het mooist is vaak als je oplossingen vindt die in beide behoeften voorzien. Het komt ook vaak voor dat mensen ontdekken dat ze niet meer gelukkig zijn in hun baan. Ook daar geldt dat een werkomgeving of wat je doet dan niet voldoende overeenkomt met je persoonlijke waarden. Overigens geldt hier ook dat mensen niet gelukkig zijn als ze hun talenten niet kunnen aanspreken. Het is niet toevallig dat er een duidelijke link zit tussen je persoonlijke waarden en je talenten.

Conflicten ervaren kan ‘m in kleine dingen zitten. Zo ken ik een voorbeeld van een volwassen vrouw die een gezin en een hond heeft. In het gezin vinden ze het belangrijk dat de hond onderdeel is van het gezin en ze genieten ervan dat de hond samen met hen op de bank ligt.

Als de ouders van de vrouw komen, jaagt haar moeder de hond van de bank omdat zij vindt dat de hond niet op de bank hoort. Een hond is een dier en die heeft een eigen plek in zijn mand (= een norm). De vrouw wordt zenuwachtig en voelt zich tekortgeschoten als de hond telkens weer op de bank springt. Haar moeder kijkt vol afkeuring naar dit tafereel en geeft kritiek. Hier is duidelijk een verschil in persoonlijke waarden. Als de vrouw zich blijft aanpassen aan de waarden van haar moeder, dan zorgt dit voor stress en verlies van authenticiteit (jezelf zijn). Het is niet voor niets dat mensen spreken over ‘elkaar in de waarde laten.’ In dit geval zou het helpen als de vrouw onderzoekt waarom het zo belangrijk is wat haar moeder van haar vindt. Waar ligt haar behoefte? Aan goedkeuring? Heeft ze die echt nodig? Is het nodig dat haar moeder overal haar goedkeuring over uitspreekt? Dit heeft weer net als in een eerder voorbeeld te maken met geaccepteerd worden en overleven.

Wat voor gevoel zou het geven als zij bijvoorbeeld zou zeggen: ‘Mam, ik weet hoe jij erover denkt maar voor ons is het wel belangrijk dat de hond gezellig bij ons komt zitten op de bank.’ Je kunt dan samen onderzoeken of en welke oplossingen er zijn die voor zowel haarzelf als haar moeder acceptabel zijn. Mensen zijn vaak bang voor een conflict maar hoe erg is dat eigenlijk? Doe je niets, dan is er telkens als de moeder komt, een innerlijk conflict en stress. Je hoeft het niet altijd met elkaar eens te zijn om een fijne relatie te hebben. Je wilt een fijne relatie met je moeder, maar je bent niet meer afhankelijk van haar om te overleven.

Afstemmen of afschermen

In relatie tot je persoonlijke waarden kun je ruwweg op twee manieren reageren:

1. Afstemmen
2. Afschermen

Hoe je reageert heeft vooral te maken met de situatie waarin je zit en of je je bewust bent van je persoonlijke waarden en de behoeften die daarbij horen. Een voorbeeld:

Je wilt net lekker gaan zitten en iemand vraagt je te helpen om iets op te ruimen. Er is iets gevallen. Je reageert boos: ‘Waarom doe je dan ook zo onhandig?’

Stel dat je samen in de keuken stond te kletsen en iemand laat dan iets vallen, dan bukte je meteen om even te helpen.

In de eerste situatie had je behoefte aan rust. Die hoort bijvoorbeeld bij een persoonlijke waarde: rust nemen. Die behoefte kwam in het gedrang omdat iemand, net als je lekker wilde zitten, een beroep op je doet. Je kunt je vast zo’n situatie voorstellen. Dus niet de situatie maar de behoefte aan rust was de oorzaak van de negatieve emotie.

In dit voorbeeld wordt de persoonlijke waarde afgeschermd. Omdat je moe was en niet in je behoefte aan rust kon voorzien, reageerde je met boosheid. De boosheid werd niet zozeer veroorzaakt doordat iemand je vroeg om te helpen.

Je kunt ook kiezen voor afstemming. In dat geval ben je je bewust van je behoeften en persoonlijke waarden. Bij het bepalen van je reactie of keuze, neem je verschillende persoonlijke waarden in overweging. Dat gaat bijvoorbeeld als volgt:

Iemand vraagt je te helpen om iets op te ruimen. Je bent je bewust van je persoonlijke waarde ‘rust’. Je voelt dat het verzoek weerstand oproept die niet bij de situatie lijkt te passen. Door even stil te staan bij waar die weerstand vandaan komt, kun je al snel achterhalen dat je moe bent en behoefte aan rust hebt.

Je kijkt naar degene die je vraagt te helpen en ziet dat zij helemaal onder de smurrie zit doordat het eten over haar kleren is gevallen. Ze ziet er een beetje verloren uit.

Grote kans dat je ook de behoefte of neiging voelt om te helpen. Deze behoefte komt weer voort uit een andere persoonlijke waarde. Hoewel rust nemen als daar behoefte aan is, een belangrijke persoonlijke waarde voor je is, kies je er in deze situatie toch voor om een andere persoonlijke waarde zwaarder te laten wegen. Omdat je bewust een keuze maakt, voel je geen neiging meer om boos te zijn en je neemt verantwoordelijkheid voor je eigen keuzes. Daardoor verandert ook je gevoel daarbij.

Je persoonlijke waarden beïnvloeden hoe je reageert op situaties

Vaak hebben mensen redenen om iets wel en iets niet te doen. Handel je vanuit je persoonlijke waarden dan kan het zijn dat het negatieve gevolgen heeft maar je bent wel trouw aan jezelf en je eigen waarden. Je kunt dan vasthouden aan de keuze en erachter blijven staan. Het is dus soms een keuze tussen trouw blijven aan jezelf of jezelf wegcijferen voor anderen. Handel jij regelmatig in het belang van de ander? Dan verloochen je als het ware jezelf door je eigen belangen en behoeften aan de kant te schuiven. Je offert jezelf op en dat kan zich ophopen in negatieve emoties en gevoelens. Je zou niet de eerste zijn die zodanig vastloopt dat het resulteert in overspannenheid of een burnout.

In deze audio leg ik je open en eerlijk uit hoe ik ook worstelde met verschillende persoonlijke waarden en behoeften.

Dat was een beetje een abrubt einde van de audio, hè? Om het goed te maken, heb ik er meteen nog eentje voor je. 😉

Hieronder kun je luisteren naar andere voorbeelden maar ook hoe je ervoor zorgt dat je je belangrijkste behoeften vervult.

Conflicten in relaties

Uit eigen ervaring maar ook uit mijn praktijkervaringen weet ik dat je persoonlijke waarden afstemmen in relatie tot anderen een van de lastigste dingen is. De reden hiervoor is dat er allerlei diepgewortelde behoeften, angsten maar ook normen en overtuigingen ten grondslag liggen aan hoe je reageert op verschillende situaties. In het bijzonder wanneer je je eigen behoeften aan de kant schuift. Mensen zijn vaak bang voor conflicten (behoefte aan harmonie), willen niet afgewezen of afgestoten worden (behoefte aan erbij horen, steun) of verlangen naar erkenning en waardering. Sommige angsten zijn zo sterk, dat ze dwingender zijn dan je eigen persoonlijke waarden en behoeften.

Als je merkt, dat het afstemmen op je persoonlijke waarden in de praktijk heel lastig voor je is, dan kan er dus sprake zijn van dieperliggende behoeften en strakke normen die jou heel erg sturen. Hier horen gedachten bij die in jouw hoofd overheersen. Het is lastig om dit in je eentje te doorbreken. Merk je dat je hiermee worstelt, dan kan een coachsessie je al heel erg helpen. Denk er maar eens over na, het zou zonde zijn als je hiermee niet verder komt. Als je leert bewuste keuzes te maken op basis van je persoonlijke waarden, ook al vindt niet iedereen dat leuk, dan zal er veel ballast van je schouders vallen. Veel overtuigingen die je hebt over de consequenties die kiezen voor jezelf heeft, blijken in de praktijk helemaal niet zo te zijn. Meer informatie over de mogelijkheden voor coaching (dat kan ook op afstand of via chat of mail) lees je onderaan deze pagina.

Ik vertel je over over persoonlijke waarden en conflicten in (liefdes)relaties in deze audio.

RET (Rationeel Emotieve Training)

Misschien heb je weleens van RET gehoord. Het staat voor: Rationeel Emotieve Training. De T wordt ook gebruikt als afkorting voor Therapie. Ik ben geen therapeut maar een coach en gebruik daarom de T van Training.

Over RET kan ik heel veel vertellen maar dat doe ik niet in dit online programma, anders wordt het wel heel veel. Ik heb er wel een apart online programma aan geweid omdat het zo’n verschil in je leven kan maken! Ik introduceer RET in deze les omdat het je heel erg kan helpen je gedachten te onderzoeken en daarmee ook je normen, overtuigingen en angsten die weer sturend zijn in hoe je handelt.

RET is niet zomaar een trucje. RET is trainen. Oefenen, oefenen en vooral doen. Je krijgt daarvoor van mij RET registratieformulieren die je kunt downloaden. Ik adviseer deze te printen, minimaal twintig stuks.

De komen de tijd ga je de drie letters van het alfabet heel vaak gebruiken. Waarom vertel ik je in deze audio.

Gefeliciteerd!

En ook niet… want ik adviseer je echt om met RET door te blijven gaan! Je hebt deze les afgerond maar in de praktijk zou ik nog veel oefenen.

Op naar Les 8: Wat wil je echt?